ما تجربیات حسی خود را چنان بدیهی می‌دانیم که اغلب فراموش می‌کنیم هر فردی جهان را به شکلی منحصربه‌فرد درک و تجربه می‌کند. در حقیقت، هیچ دو نفری احساسات و محرک‌های محیطی را کاملاً به یک شکل پردازش نمی‌کنند. اختلال یکپارچگی حسی معمولاً در کودکان تشخیص داده می‌شود، اما برخی از افراد بدون دریافت درمان مناسب تا بزرگسالی همچنان با علائم آن مواجه هستند. این اختلال در کودکانی که به اوتیسم، اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی (ADHD)، آسیب‌های مغزی، تولد زودرس، اختلالات یادگیری و سایر مشکلات رشدی دچارند، بیشتر مشاهده می‌شود.
یکپارچگی حسی (Sensory Integration) چیست؟
سیستم حسی شامل اطلاعاتی است که از طریق حواس مختلف مانند بینایی، بویایی، شنوایی، لامسه و سیستم دهلیزی (تعادلی) به مغز ارسال می‌شود. یکپارچگی حسی، که به عنوان پردازش حسی نیز شناخته می‌شود، فرآیندی است که طی آن مغز اطلاعات حسی را دریافت، سازماندهی و به آن‌ها پاسخ مناسب می‌دهد.
اختلال یکپارچگی حسی چیست؟
اختلال یکپارچگی حسی (SPD) نوعی اختلال عصبی است که در آن مغز نمی‌تواند اطلاعات دریافت‌شده از سیستم‌های حسی را به‌درستی پردازش کند. این اختلال باعث می‌شود فرد واکنش‌های غیرمعمولی نسبت به محرک‌های محیطی نشان دهد. برای مثال، برخی کودکان ممکن است نسبت به صداهای روزمره مانند صدای سشوار حساسیت بیش از حد داشته باشند یا از فشار فیزیکی لذت ببرند، حتی اگر این فشار موجب آسیب شود.
نقش سیستم‌های حسی در یکپارچگی حسی
برای عملکرد صحیح یکپارچگی حسی، سیستم‌های حسی مختلف باید به‌طور هماهنگ عمل کنند. علاوه بر پنج حس رایج (بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه)، دو حس دیگر نیز نقش مهمی دارند:
- حس عمقی (Proprioception): این حس اطلاعاتی درباره موقعیت و حرکت بدن در فضا فراهم می‌کند. برای مثال، به کمک این حس می‌توان بدون نگاه کردن، محل قرارگیری دست یا پا را تشخیص داد.
- حس دهلیزی (Vestibular): این حس مربوط به تعادل و حرکت است و به افراد کمک می‌کند تعادل خود را در موقعیت‌های مختلف حفظ کنند.
انواع اختلال یکپارچگی حسی
اختلال پردازش حسی در هر فرد به شکلی متفاوت ظاهر می‌شود و به چهار دسته کلی تقسیم می‌شود:
- ثبت حسی ضعیف (Low Registration): در این حالت، فرد اطلاعات حسی را به‌خوبی دریافت یا پردازش نمی‌کند. این کودکان حساسیت کمی به محرک‌های محیطی دارند و برای مثال، ممکن است از ارتفاع نترسند یا فشار زیاد بر بدنشان را احساس نکنند.
- جستجوی حسی (Sensation Seeking): این افراد مانند گروه قبلی حساسیت کمی دارند اما به‌طور فعالانه به دنبال دریافت ورودی حسی بیشتر هستند. برای مثال، ممکن است دائماً در حال لمس کردن اشیا، جست‌وخیز و انجام فعالیت‌های پرخطر باشند.
- حساسیت بیش از حد (Sensory Sensitive): در این نوع، فرد واکنش شدیدی به محرک‌های عادی نشان می‌دهد. برای مثال، ممکن است از نورهای شدید، صداهای بلند یا لمس شدن توسط دیگران ناراحت شود.
- اجتناب حسی (Sensory Avoidance): افراد این گروه به دلیل حساسیت زیاد نسبت به محرک‌ها، از موقعیت‌های تحریک‌کننده دوری می‌کنند و ممکن است واکنش‌هایی مانند جیغ زدن، گریه کردن یا پرخاشگری نشان دهند.
درمان اختلال یکپارچگی حسی در کودکان
برای بهبود پردازش حسی، ترکیبی از روش‌های درمانی شامل کاردرمانی حسی، بازی‌های تحریک‌کننده حواس، و تمرینات خاص پیشنهاد می‌شود. کاردرمانی به کودکان کمک می‌کند تا پاسخ‌های مناسبی به محرک‌های محیطی بدهند و مهارت‌های تطبیقی خود را تقویت کنند. همچنین، والدین می‌توانند با ایجاد محیطی مناسب و ارائه محرک‌های متعادل، به رشد توانایی‌های حسی کودک کمک کنند.
در نهایت، تشخیص و درمان زودهنگام اختلال یکپارچگی حسی می‌تواند تأثیر چشمگیری بر کیفیت زندگی کودک داشته باشد و او را در مسیر رشد و توسعه بهتر یاری کند.
کشش عضلات و مزایای آن
خرید سیم و کابل برق
خرید سیم و کابل آمل
اولین مطالب آزمایشی من
دومین مطلب آزمایشی من